Sakramentuak, aztikeria eta Kristori jarraitzea
Luis
Gonzalez-Carvajal
IDATZ
argitaletxea, Donostia, 1990
Sakramentuen salbamen eraginkortasun
hori formula eza- gun batez azaldu zuen Trentoko Kontzilioak: Sakramentuek «ex
opere operato»[1]
(buruturiko errituagatik beragatik) egin egiten dute, adierazten dutena; hau
da, erritua burutuz gero, ziur gaude Jainkoa gure artekoa egiten dela, erritua
bera dela eta.
Noski, hau gertatzen da Jainkoaren
agintzari askea dela bide, ez errituak berak Jainkoa bortxatzen duelako (hau aztikeria
hutsa bait litzateke). Hala ere, behin baino gehiagotan, «ex opere operato»
delakoaren ulermen txarrak egintza magikoetara eraman izan du. Egintza honetako
narriatuen artean aipa daiteke, Erdi Aroan zabaldu zen uste bitxia, alegia,
hostia altxatzen ikusten zutenek egun hartan ez zutela ikusmena galduko eta ez
zirela bat-batean hilko ere. Eskomikatuek, jauretxeetan sartzeko debekua zeukatenez,
haien hormetan zuloak egiteari ekiten zioten, hain efektu miresgarririk gabe ez
gelditzeko.[2]
Horrelako muturretaraino iritsi gabe
ere, denok ezagutu ditugu halako kutsu magikoa zuten ohiturak: bizia arriskuan
zuten fetoak oraindik amaren sabelean zeudela, bataiatzea, xiringa hipodermiko
baten bidez; sagara hitzak ohizkoa ez den ahotsez eta silabak aldenduz ahoskatzea,
aztikeriazko esakunea bailiran: «Hoc-est-enim-corpus-meum»; gaiso bat hil zain
egon eta orduan apaizari deitu, Gaisoen Oliadura eman diezaion.
Jokaera guzti hauek esan nahi dute, ez
dela ondo ulertu «ex opere operato» formula landu zutenen asmoa. Formula hori
donatistei (antzinatean) eta gero Luterori eman zitzaien erantzuna zen, horiek
sakramentuaren eraginkortasuna ministroaren santutasun pertsonalera baldintzatzen
bait zuten; eta esan nahi duen gauza bakarra hau da: nahiz eta ministroa halamoduzkoa
izan, Jainkoak -bereak eskutik inoiz uzten ez dituenez- emango duela bere
grazia, hala moduzko ministro horrek egindako errituaren bidez: «Pedrok
bataiatzen badu, Kristok du bataiatzen; eta Judasek bataiatzen badu ere, Kristo
da, bataiatzen duena»[3].
Baina, jakina, ez du ezertarako balio
sakramentuan Jainkoa gureganatzeak, gizakiak ez badizkio ateak irekitzen.
Horregatik, «ex opere operato» delakoaren ondoan azpimarratu behar da, Trenton
sortu zen «non ponentibus obicem»[4]
delakoa ere. Sakramentuek «ex opere operato» iharduteak Jainkoak huts egingo ez
duenaren ziurtasuna ematen du; baina bi lagunek topo egin, biak bertan direnean
bakarrik egiten dute topo.
Bestela, gizakundearen drama errepikatzen
da: «Bereetara etorri zen, eta bereek ez zuten onartu» (Jn 1, 11).
Horrela, bada, sakramentuek ez dute libratzen
Kristori jarraitzetik, baizik eta, aurreko kapituluaren bukaeran esaten genuen
bezala, Kristori
jarraitzera emandako bizitza ospatzen dute
eta, hain zuzen ere horregatik, sinestuna egonean geratzea eragozten dute. San
Leon Haundiak dioen bezala, «norbere bizitzan osatu behar da, sakramentuaren
ospakuntzak hasten duena»[5].
Hori ez egitea, Bonhoefferen esakune bikaina erabiliz, «grazia likidazioan
ematea» litzateke, saldo prezioan ematea:
«Grazia
merkea, likidatu behar den salkintz.at jotzen den grazia da; merke saldutako
barkamena, merke emandako sakramentua; grazia Elizaren biltegi agortezina be-
zala litzateke eta bertatik esku axolagabe batzuk hartzen dute, zalantzarik eta
mugarik gabe banatzeko; salneurririk gabeko grazia da, ezer kostatzen ez dena,
esan egiten bait da, alegia, graziaren izaera bera dela eta, kontua ordaindua
izan dela aldez aurretik garai guztietarako (...) Grazia merkea bekatuaren zuripena
da, ela ez. bekatariarena. Graziak dena berak bakarrik egiten duenez, gauzek
lehen bezala jarrai dezakete»[6].
Izan ere, denok ezagutzen ditugu
pertsonak, urteetan eta sarritan sakramentuak «hartzen» egon ondoren,
senideenganako maitasunagatik nabarmentzen ez direnak. Zer pentsa daiteke,
subjektuaren portaeran nabaritzen ez den apurka-apurkako santifikazio teoriko batetaz?
Jarraituko dau
[1] DS
1.608 = D 851.
[2] Jungmann, Jose A., El sacrificio de la misa, BAC, Madrid, 4. arg., 1963, 148-149
orr.
[3] Hiponako Agustin , Sobre el Evangelio de San Juan, 5. trat., 18 eta6. trat., 7 (Obras completas deSan Agustin, 13. t., BAC, Madrid, 2. arg., 1968, 165 eta 176 orr.).
[4] DS
1.606 = D 849.
[5] Leon Haundia, Sermdn 70,
4 (Homiltas sobre el año liturgico, BAC, Madrid, 1969, 290
or.).
[6]
Bonhoeffer,
Dietrich,
El precio de la gracia, Sigueme, Salamanca, 2.
arg., 1968, 17-18 orr.
No hay comentarios:
Publicar un comentario