Luis
Gonzalez-Carvajal
IDATZ
argitaletxea, Donostia, 1990
Zazpi sakramentuak
Munduan dauden Jainkoaren ezaugarri
guztietatik, badago bat argiro nabarmentzen dena: Nazareteko Jesus. Berak esan
ahal izan zuen bere buruaz: «Ni ikusten nauenak, Aita ere ikusten du» (Jn 14,
9). Jesusengan guztiak itxurak baino «harantzago» jotzen duela dirudi. Askotan
San Agustinek, Ebanjelioaren zatiren bat hots egin ondoren, entzuten ari
zitzaizkionei esaten zien: »Egintza entzun dugu; bila dezagun orain beronen
misterioa»[1].
Horregatik, jadanik San Agustinen garaitik, esaldi arrunta bihurtu da, Kristo Jainkoaren
sakramentua dela [2]
esatea.
Baina Bazkoaren ondoren, Kristo bera ez
da eskuragarria gure esperientzia zuzenarentzat, eta hori bereziki larria
litzateke, Haren desagerpenarekin Jainkoarekin topo egiteko bidea itxita
geratuko balitz. Baina, ikusi genuen 15. kapituluan, Elizak ematen diola
«gorputz» Kristo berpiztuari. «Gorputz mistiko» esaldiak «gorputz sakramental»
baizik ez du esan nahi. San Leon Haundiak esan bezala, «Kristorengan ikuskor zena
Elizaren sakramentuetara iragan da»[3].
Baina ez gaitezen joan azkarregi. «Zazpi
sakramentuez» hitz egin baino lehenago, Eliza osoaz hitz egin behar dugu,
«salbamenezko sakramentu unibertsal» [4] bezala.
Hori da 15. kapituluan «Elizaren misterioa» deitzen duguna. Bertan ikuskorra
denak ikustezin den zerbait gure artekoa egiten du. Sakramentuak ez dira hartu
behar, beraz, atomo isolatutzat; gertatzen dena da, «dentsitate sakramentalak»
daudela, Elizaren sakramentalitatea trinkoagotzen den uneak.
Elizaren
sakramentalitatearen desberdintzearen arrazoia, hain zuzen ere, Jainkoak
gizakiaren funtsezko esperientzietan beronekin topo egin nahi izana da:
jaiotzean (Bataioa) eta bizitza heldura iragatean (Sendotza), maitemintzean
(Ezkontza) eta kristau elkartearen zerbitzurako sagarapenean (Ordena),
sinestedun bizitzaren egunerokotasunean (Eukaristia), okerbideratzean
(Penitentzia), eta gaisotasunaren aurkako borrokan (Oliadura).
San Agustin 304 sakramentuez hitz
egitera iritsi zen: Idazki Santuen irakurketa, Jainkoaren hitzaren hots egitea,
hanken gar- bitzea, behartsuen ardura, senideenganako maitasuna... Pixkanaka-pixkanaka
batzu nabarmentzen joan ziren besteen aurrean.
Oraindik XI. mendean, San Bernardok
esaten zuen «asko dira sakramentuak, eta denbora (ordubete) ez da nahikoa
guztiei buruz meditatzeko»[5].
Pedro Lombardo, Parisko Sorbona Unibertsitateko irakaslea eta hiri hartako
gotzaina geroago, izan zen finkatu zuena behinbetikoz, XII. mendean, gaur
«zazpiko» sakramentala[6]
deitzen duguna; eta honela agertzen da jadanik Lyongo II. Kontzilioan[7].
Trentok
adierazi zuen, «Lege Berriko sakramentuak zazpi direla, hain zuzen ere»[8],
baina gaizki ulertuko genuke baieztapen hori, uste izango bagenu «zazpiaz» hitz
egiten duela zenbaki arrunten segidan 5ari eta 6ari jarraitzen dionaz bezala,
sakramentuen zerrenda hortxe bertan geratuko balitz bezala. «Zazpi zenbakiak
guztiak adierazi nahi ditu»[9]
eta Trentok zera adierazi nahi du: sakramentu izena ematen diegun ezaugarri
guztiek -eta beraiek bakarrik- daukatela izatez eraginkortasun sakramentala.
Gutxi
axola dio, benetan, erritu horien zenbaketa egiterakoan 7 zenbaki aritmetikoa
ateratzen den ala ez. (Berez, Bataioa eta Sendotza sakramentu bakarren
bikoizketatzat jo daitezke; edo Diakonotza, Presbiterotza eta Apezpikutza hiru
sakramentu desberdintzat, eta bi kasuotan batuketak ez du zazpi ematen).
Jakina,
Elizak XII. mendera arte, ez bazuen hitz egin «zazpi» sakramentuez ez zen izan
denbora horretan zehar asmatu zituelako. Hasieratik bedeinkatu zuen giza
maitasuna, bildu zen Eukaristia ospatzeko, e.a.; gertatzen dena da, denbora
behar izan zuela konturatzeko, zazpi erritu horietan bakarrik adierazten zuela
berak modu betean bere indar sakramentala. Une horretatik aurrera, ordurarte
sakramentu deitu izan zien beste ezaugarriei, «sakramental» deitzen hasi
zitzaien.
Aurrekoarekin
lotuta dago, Kristok sakramentuak eratzearen arazoa. Trentoko Kontzilioak
adierazi zuen, «Lege Berriko sakramentu guztiak Jesukristo gure Jaunak sortu
zituela»[10].
Baina, protestanteek sakramentuekin eta sakramentalekin egin zuten «garbiketa»
zuritu zuten esanez, Idazki Santuetan ziurtasunez jasota dagoena hau besterik
ez dela: Jesukristok soil-soilik, Bataioa sortu zuela («Joan eta bataia
ezazue...»), eta Eukaristia («Egizue hau nire oroigarri»). Alde batetara utziz
orain, Itun Berriak beste sakramentuez ere hitz egiten duela, komeni da
argitzea, Kristok zazpi sakramentuak sortu izanak ez daukala zertan oinarritu
beharrik, Ebanjelioetan jasoak izango liratekeen Jesus historikoaren beste
hainbeste esaldi- tan. Kristok Eliza sortu zuenean -«sakramenturik behinena»
dena, ikusi dugun bezala-, horrexegatik beragatik, haren sakramentalitatea
trinkotzen duten sakramentu partikularrak ere sortu zituen.
[1] Hiponako
Agustin, Sobre
el Evangelio de San Juan, 50.
trat., 6. zk. (Obras completas de San Agustin, 14. t., BAC, Maclrid, 2. arg., 1965, 199 or.).
[2] Hiponako Agustin, Carta 187, 34 (Obras completas de San Agustin, 11. a t., BAC, Madrid, 3. arg., 1987,
830-831 orr.).
[3] LEon Haundia, Homilia 74, 2 (Homilias sobre el año
liturgico,
BAC, Madrid, 1969, 307 or.).
[4] Vaticano Il.a, Lumen gentium 1, 9c, 48b; Ad genles, 1 eta 5; Gaudium et spes 45.
[5] Claravaleko
Bernardo, Sennon en la Cena del Señor, 1 (Obras completas de
San Bemardo,
1. t., BAC, Madrid, 1953, 493 or.).
[6] Lombardo,
Pedro, Libri IV Sententiarum, d. 2, c. 1 (P1 192, 522-962).
[7] DS
860 = 465.
[8] DS
1.601 = 844.
[9] Aouinoko Tomas, Suma Teológica, 1-2, q. 102, a. 5, ad 5 (BAC, Madrid,
1956, 409 or.).
[10] DS
1.601 = D 844.
No hay comentarios:
Publicar un comentario