“Jesu Kristoren Ebanjelioa”
Bizkaieraz lehenengo itzulpena
Euskaltzaindiaren arauak jagonda
Hona hemen Ebanjelioen argitalpen barri bat, kristau-fedea janaritu eta
sendotu dagigun, eta bila dabiltzanek be Nazareteko Jesus eta Haren mezua eta
bizimodua argibide eta eredu izan dagien.
Eskuratu Jakinbide liburudendan edo zure parrokian 12 eurotan. 417 or.
Egia esan, bageunkazan ebanjelioak bizkaieraz gure Jaime Kerexetak
argitaratuta: “Jesukristoren Barri Ona” (lau ebanjelioak alkartuta, 1960), eta
“Jesukristoren Barri Ona”(lau ebanjelioak, 1966). Eta geroago “Alkartasun Barria”
(1972). Hau argitaratzeak indarra eta bultzada emon eutson, eta 1976an
“Euskal-Biblia” bizkaieraz eskeini euskun, 1993an eta 1994an (azken hau formatu
txikian) berrargitaratua.
Agustin Apaolaza |
Horrez gain, 1972-1974 urteetan Liturgiarako “Irakurgai-Liburuak” be izan genduzan,
gure eleizbarrutiko parrokietan domekero irakurriz eta Barri Onaren bidez gure
buru-bihotzetan argia eta adorea ereinez.
Hurrengo une garrantzitsua Meza Liburu barria egin zanean izan genduan.
Orduan argitaratu genduzan “Meza
Liburua” (Bilbao 1984) eta “Irakurgaiak” (Bilbao 1988). Ia bi mila orrialde
horreetan argi ikusten da Vatikanoko II. Kontzilio ostean eleizbarruti artean
Liturgiarako baliabideak eskeintzen egindako ibilbidea, eta elizako idatzien
tradizinoa eta, berariaz, bizkaieran eredu antzeko eskola osotu ebenen jarduna.
Baina, hizkuntzak, gizon-emakumeak eta Eleizak be etengabe bizi izateko
etengabe eguneratu beharra daukagu. Gogoan izan beharko geunke zenbat
aurrerakuntza egin izan dan hizkuntza arloan (eta hor Euskaltzaindiaren lana goratu
behar), zenbat aldaketa izan dogun gizon-emakumeok eretxi, jokabide eta
bizimoduetan, zenbat ardura eta erantzukizun barri leporatu behar izan dituan
Eleizak.
Eta kristau-mezua egoki eskeintzeko, eguneratzen ahalegindu da Eleiza be,
hainbaten ustez moteltxoegi beharbada. Dana dala, azken urteotan “Meza Liburu”
barria prestatu dogu Euskara Batuan (Altarako Liburua eta Irakurgaiena). Une
honetan Erroman dago, eta gu baimen ofizialaren zain. Bien bitartean, gu
bagabilz guzti hori bizkaieratzen.
Horretan dihardugun artean, deia eta eskaria jaso izan da gotzaindegian,
Bizkaiko abade eta laiko batzuren aldetik: “Ebanjelioak behar doguz bizkaiera
gaurkotuan”. Eta Gotzainak eta gotzain kontseiluak “Euskal Baliabideak”
prestatzen ditugun taldeari agindu deuskue zeregin hori. Eta gure batzarretan
izen batzuk aitatu eta ahotan erabili ostean, Juan Luis Goikoetxeari eta Lontzo
Zugazagari eskatu jaken lana; holan geure esku geratu zan eginkizunaren ardura
eta erantzukizuna.
Jarraian, “Euskal Baliabideak” taldekoek erabagi hau hartu genduan:
bizkaiera gaurkotuan itzulpen hori egiteko, Elizen Arteko Bibliako (EAB) testua
izango genduala oinarrizko testu, eta horixe bizkaieratuko genduala.
Bitartean, baina, gutariko batzuk egina geunkan, gipuzkoarrekin batera,
goian aitatu dodan “Meza Liburu” barria, testu barrituekin, EABko Ebanjelioen
testua egokituta eta aldatuta, helburu komunikatiboaz jokatuz, zuzenean, aurrez-aurre,
liturgian irakurtzeko eta aldarrikatzeko.
Jaime Kerexeta |
Eta gure gotzaindegian jasotako iradokizuna aintzat hartuz, aldatu egin
genduan aurreko erabagia: Meza Liburu barri horretarako prestatua dagoan
testuak behar dau “lehentasuna”. Beraz, Liturgiarako Irakurgaietan agertzen
diran ebanjelio atalak jaso ondoren, EABkoekin
alkartu behar izan doguz, lau ebanjelarien testu osoa lortzeko.
Oinarrizko testua era horretan osotu ondoren ekin deutsagu bizkaierazko
sistemara egokitzeari. Bizkaierarako, kontuan hartu ditugu hiztun euskaldunaren
ulermena, eleiz testuetako tradizinoa eta gaur eguneko bizkaiera idatzian
neurri handiko adostasuna lortu dauan eredua. Euskaltzaindiaren arauak onartu
doguz hizkuntzaren alderdi testualean, morfosintaktikoan, lexikalean nahiz
ortografikoan (lehenengo aldiz gertatzen da hau ebanjelioen bizkaierazko
argitalpenetan).
Eskuetan geunkan oinarrizko testu hori, behin eta barriz kontrastatu dogu
baita testu grekoarekin, Vulgata Barrikoarekin, eta Kerexetaren eta Apaolazaren
itzulpenekin, eta noizbait baita Duvoisinen eta Etchehandyrenarekin be.
Euskeratzea, bizkaieratzea ardura handiz eta zehaztasun finez egiten
ahalegindu gara, gai hain delikatuak eta guretzat benetan maiteak eskatzen
dauanez. Halan be, ondotxo dakigu inongo eta ezelango itzulpenek ezingo dauala
agortu Liburu Santuek eskeintzen daben aberastasun hondorik gabea.
San Jeronimok esaten eban “non verbum e verbo, sed sensum exprimere de
sensu” aintzat hartuz, eta baliokidetasun dinamikoa edo funtzionala kontuan
izanda burutua egoan oinarrizko testua, EABkoa eta Meza Liburu barrirakoa,
gaurko Bizkaia herrirako bizkaiera eguneratuan eskeintzen ahalegindu gara.
Vatikanoko II. Kontzilioak esandakoak bizkortu eta bultzatu gaitu. Herrrien
pentsakeraren eta kulturaren neurrira egokitua eta ondo ulertzeko eran egiten
dan Ebanjelio-adierazpena bide dala, “Espiritu Santuak egia osoraino daroaz fededunak
eta eurengan sakon biziazoten dau Kristoren berbea” (Dei Verbum, 8).
Jainkoak Jesu Kristogan esandako hitzak badauko indarrik eta eraginik asko
euskal hizkuntzan eta kulturan errotutako gizon-emakumeei salbamena
eskeintzeko. Eta hori eginkizun eder be badogu, gure kultur balioenganako
leialtasunean, Jesu Kristoren ebanjelioaren betiko maminak gaur egun be daukan
balioa adierazteko erantzukizuna jaso dogun guztiok. Bizkaieraz adierazotako Jainkoaren
berba hau kristau-alkartea sortzen eta bizibarritzen joango ahal da, holan
sinismenean, itxaropenean eta maitasunean Jainkoagandiko salbamena iragarriko
dauan “sakramentu” izan dadin gure herrian.
Liburuaren hitzaurrean esaten dogunez, Jainkoaren Hitzak itzartu, argitu,
bizibarritu eta indartu begi kristau-fedea gure Bizkaiko herri maite honetan.
Eta ebanjelioa irakurtzeak eta hausnartzeak lagundu deigula Jesu Kristo hobeto
ezagutu daigun eta Berari zintzo jarraitu deiogun. Horixe da gure asmoa eta
gurari bizia.
Lontzo Zugazaga
http://www.amunsa.eus/euskarazko-bibliografia/
edo
http://www.atalai.net/talaia/Fedeaetakultura/Aurkezpena/dionisio%20amundarrain%20bibliaz%20eta%20bibliez.doc
No hay comentarios:
Publicar un comentario