Monitores de liturgia y acompañantes de las celebraciones de la palabra de Arratia tienen una invitación este sábado, 15 de marzo, para continuar el cursillo de formación permanente Liturgia 4.0 en Arratia. Liturgia 4.0 hace referencia a que es el cuarto curso que se lleva a cabo este curso en colaboración con el IDTP de Bilbao. Este sábado, en Dima, la quinta sesión de este curso 19/20.
5.
Nazareteko bizilaguna
Kristau-iturrien
arabera, Joan Bataiatzailearengandik urrundu ondoren, Galileako
bideetan dabilen profeta ibiltari gisa agertzen da Jesus bat-batean. Badirudi
lehendik ez zela izan[1].
Hala ere, Jesus ez zen ezezaguna. Jendeak badaki Nazareten hazia
dela. Ezagunak dira bere gurasoak eta senideak. Artisauaren semea da.
Nazareteko Jesús deitzen dio te. Herri txiki horretako
bizilagun den Jesusi buruz zer jakin dezakegu?[2]
Jesusen herria
Judu-familiaren
altzoan
Emakumearen egoera ere ez zen gerora Jesusek
aldarrikatuko zuena. Seme-alabak izateko eta etxeko
lanak egiteko balio zuelako preziatzen zen emakumea, batez
ere. Bere gain zuen umeak haztea, janztea, janariak maneatzea eta
etxeko gainetiko lanak egitea. Gainerakoan, herriko bizitzan
ez zuen ia parterik hartzen. Sukaldea zuen bere lekua. Bere ahaide artekoez
aparte ez zuen beste gizonezkorekin harremanik. Ez zen gonbidatuak
zeuden mahaian esertzen. Emakumeek beren artean laguntzen eta babesten zuten
elkar. Egiaz, emakumea beste norbaitena zen beti. Alaba gaztea
aitaren menpetik senarraren menpera igarotzen zen. Aitak
esklabotzat sal zezakeen alaba, zorrak kitatzeko; ostera, semea ez, honek familiaren segida ziurtatu behar baitzuen. Muzin egin ziezaiokeen senarrak, hor konpon esanda. Bereziki errukarria zen senarrak utzitako emakumeen eta alargunen egoera, ez ohore, ez ondasun eta ez babes geratzen baitziren, bere gain hartuko zuen gizonezko bat aurkiru arte, gutxienez.
Bereizkeriatik defendituko ditu Jesusek emakumeak, bere ikasleen artean onartuko eta beren emazteei muzin egiten dieten gizonezkoen aurkako jarrera hartuko du Jesusek gero: «Bere emaztea utzi eta beste bat hartzen duenak adulterio egiten du lehenengoaren aurka»[1].
esklabotzat sal zezakeen alaba, zorrak kitatzeko; ostera, semea ez, honek familiaren segida ziurtatu behar baitzuen. Muzin egin ziezaiokeen senarrak, hor konpon esanda. Bereziki errukarria zen senarrak utzitako emakumeen eta alargunen egoera, ez ohore, ez ondasun eta ez babes geratzen baitziren, bere gain hartuko zuen gizonezko bat aurkiru arte, gutxienez.
Bereizkeriatik defendituko ditu Jesusek emakumeak, bere ikasleen artean onartuko eta beren emazteei muzin egiten dieten gizonezkoen aurkako jarrera hartuko du Jesusek gero: «Bere emaztea utzi eta beste bat hartzen duenak adulterio egiten du lehenengoaren aurka»[1].
Nazareteko
gainerako haurrak bezalaxe, Jesus ere zazpi edo zortzi urte
arte amak eta familia taldeko beste emakumeek zaindu eta hazi zuten.
Galileako herrixka hauetan, umeak ziren ahulenak eta beratzenak eta gosea,
ahuleria eta gaixotasuna jasaten aurrenekoak. Haur asko hiltzen zen[2].
Bestetik, oso gazterik geratzen ziren umezurtz, aitarik edo amarik gabe.
Maiteak ziren umeak, ezbairik gabe, baita umezurtzak ere, baina haien
bizitza oso gogorra eta zaila zen. Gizonezkoen mundu larderiatsuan
sartzen zituzten mutikoak zortzi urterekin, ia eskolarik gabe. Giza-seme
arte horretan gizontasuna tinkatzen irakasten zieten, balorea, sexu oldartsua
eta maltzurkeria landuz. Horrelako gizarteetan ohikoa ez zen jokabidea
hartu zuen Jesusek umeekin, urte batzuk geroago. Jesusengan kristau-iturriek
nabarmentzen duten umeekiko arreta eta harrera ez dira, garai
hartako beste jokabide ugariekin alderaturik, gizon ohoragarri batentzat
ohikoak. Haren jarrera zintzo jasotzen dute hitz hauek: «Utzi haurrei
niregana etortzen, ez galarazi, horrelakoek baitute Jainkoa errege»[3].
Nekazarien
artean
Erlijio-giroa
Langile bizitza
Ez emazte eta ez
seme-alaba
Iturria: Pagola, Jose Antonio, Jesus. Hurbilketa historikoa, Donostia, Idatz, 2009, 51-72. or.
Laugarren ekitaldia berba bitan
Ana Berrizbeitia, del Instituto Diocesano de Teología y Pastoral IDTP, animó el sábado, 15 de febrero, la cuarta sesión del Cursillo de Liturgia, sobre el tema: Kanta otoitz danean.
Además de ensayo de cantos para la cuaresma, profundizamos en el tema Ebanjelioaren indarra askatu.
Hirugarren ekitaldia berba bitan
Arantzazuko, Dimako, Igorreko eta Zeanuriko Liturgiako begiraleak eta hitzaren ospakizunen laguntzaileak batu dira larunbat honetan, urtarrilak 11, Arratiako Liturgia 4.0 etengabeko prestakuntza ikastaroarekin jarraitzeko. Liturgia 4.0 Bilboko IDTPrekin elkarlanean ikasturte honetan egiten den laugarren ikasturtea dela aipatzen dau.
Además de hablar sobre los distintos temas posibles para profundizar durante este curso, aquí las fechas de las sesiones de formación en común:
5 de octubre, Zeanuri: Mateo ebanjelistea I
9 de noviembre, Zeanuri: Mateo ebanjelistea II
11 de enero, Igorre: Palestina Jesusen sasoian
15 de febrero, Igorre: Ana Berrizbeitia: Kanta otoitza danean
14 de marzo, Dima: Jesus, Nazareteko bizilaguna
9 de mayo, Dima
Los sábados de 10:00 a 12:00 de la mañana.
Aquí el guión de los tres primeros temas:
Jesus: Galileako
judua
Jeshua zuen izena eta gustukoa, gainera, seguruenik.
Etimologiarik zabalduenaren arabera, Jauna salbatzaile[1] esan nahi du. Bere aitak ezarri zion erdainkuntza
egunean. Izen hori edonork zuenez, beste zerbait gehiago ezarri behar zitzaion
izen berekoetatik bereizteko[2]. Jeshua bar Josef, Joseren semea, deitzen zion herriko jendeak. Beste
tokietan Jeshua ha notsri, Nazareteko Jesus[3]. Pertsonaz jakin behar zen lehenengo gauza horixe zen
hogeita hamargarren urteko Galilean: nongoa da?, zein etxetakoa? Zein
herritakoa eta zein familiatakoa zen jakinez gero, pertsona hartaz asko jakin
zitekeen[4].
Berarekin zebilen jendearentzat, Jesus galilearra zen. Ez zetorren Judeatik; ez zen Diasporan jaioa
ere, inperioak ezarritako juduen koloniaren batean. Nazaretetik zetorren, ez Tiberiadestik; herrixka ezezagunekoa
zen, ez Jerusalemgo hiri santukoa. Artisau baten semea zela, ez zela zergalari edo lege-maisu batena, bazekiten
denek. Jakin al dezakegu zer zen hogeita hamargarren urte inguruko Galileako[5] judua izatea?
Erromako inperioaren mende
Herodesen oroitzapen ospetsua eta dohakabea
Galilea Antipasen garaian
Hirigintza Galilean
Ezaugarri bereziko juduak
(...)
Alexandro Handiaren bultzada helenizatzailearen
ondotik, gero eta gehiago errotu eta sendotu zen greziera, irabazitako
lurraldeetan, kultu- rako, administrazioko eta salerosketako hizkuntza ofiziala
bihurtzeraino. Horrelako zerbait gertatu zen Galilean eta Judean ere. Arameera
ez zen baztertu, baina Herodesen gortekoek, buruzagiek eta administrazioaren
arduradunek asko erabiltzen zuten greziera. Seforisen Tiberiadesen baino
gehiago, agian, baina bietan ere bizirik zirauen arameerak. Jerusalemgo
agintariek eta apaizek ere bazekiten greziera[1]. Jesusen garaian bi hizkuntzen jabe zen jendea
bazela, uste da: arameeraz mintzo zena eta grezieraz ere nola edo hala
moldatzen zena[2]. Dudarik gabe, Jesusek arameeraz pentsatzen eta hitz
egiten zuen. Baina greziar hizkuntzarekin ere uste dugun baino harreman
handiagoa izan zezakeen, lan bila Seforiseraino iritsi bazen, batez ere. Haren
jarraitzaile-taldeko batzuk grekoz mintzatzen ziren. Bere eginkizuna betetzeko
grekoa jakin behar zuen Levi zergalariak. Andresek eta Felipek ere jakingo
zuten, seguruenik, grezierazko izenak zituztenez eta Betsaida edo Filipoko Zesareatik
zetozenez, eta Jesusi ere lagunduko zioten sirofenizia bezalako herrietan
jentilekin hizketatzen.
Erromatarren etorrerak ez du latina ezartzerik
lortzen. Erromatar funtzionarioek eta militarrek bakarrik erabiltzen zuten,
dirudienez. Egia da, etxeetan, ubideen zubietan eta monumentuetan latinez
ezartzen zituzten oroit-hitzak, baina jendeak ez zituen ulertzen; idazkun
horiek adierazten zuten agintearen eta nagusitasunaren mezua bakarrik usnatzen
zuten. Jesusek latina bazekiela pentsatzeko arrazoirik ez da. Hainbeste
hizkuntza egiten eta lardaskatzen ziren eskualdean, arameeraz, bere ama-hizkuntzan,
mintzo zen nekazari giroko galilearra zen Jesus, beraz; ulertzeko eta testuen
aipamenak egiteko adina bazekien, noski, bibliako hebreera; agian, lardaska
zezakeen zerbait grezieraz ere. Baina latinik ez zekien[3].
[1]
Jerusalemek hogeita bost mila biztanletik berrogeita hamabost milara bitarte
izan zitzakeen. Horietatik hamar edo hamabost mila grezieraz hitz egiteko gai
zirela, uste da.
[2]
Galilea Beherean eta Aintzira erriberan arameeraz (=hebreeraz) eta grezieraz
aurkitutako idaztiek jende elebiduna bazela pentsarazten dute. Seguruenik,
gutxi batzuk baizik ez ziren.
[3]
Joan 19, 20ren
arabera, gurutzean arameeraz (=hebreeraz), latinez eta grezieraz irakur
zitezkeen hitzak hizkuntza-egoeraren seinale argiak dira.
[1]
Jehoshua-ren laburdura da Jeshua.
Jahivehk salbatzen du esan nahi
du. Jaunaren salbamena esan
nahi duela idazten du Alexandriako Filonek Jesusen garaiko filosofo juduak.
[2]
Jesusen garaian izen hori bera zuten beste
hamarren bat lagun aipatzen ditu Flavio Josefo historialari juduak bere
idatzietan. Babiloniako atzerrialdiaren aurretik, «Josue» erabiltzen zen.
[4]
Bere taldetik abiatzen da gizabanakoaren
nortasuna kultura honetan. Gizabanakoaren psikologia aztertzeak ez du hainbeste
axola, haren taldearenak baizik (Malima-Rohrbaugh).
[5]
Jesus hogeita hamargarren urtean, Galileako
ingurumari jakinean kokatzen saiatzen da gaur egungo ikerkuntza, ez du hain
eremu zabala den lehen mendeko judaismoa hartzen.
Iturria: Pagola, Jose Antonio, Jesus. Hurbilketa historikoa, Donostia, Idatz, 2009, 25-48. or.
Mateori sarrera orokorra
1.- Mateoren mundua
Hartu zure etxeko Biblian
sasoiko mapa bat.
1.- I. mendean, Erroma zan
nagusi Mediterraneo inguru guztian. Lurralde zabal hori gobernatzeko,
Enperadoreak eta Senatuak (jauntxoen batzarra) tokiko agintariak erabiltzen
ebezan. Palestina “Inperioaren estolda” lez hartzen zan.
2.- Erromatar probintzia
guztietan egozen tenpluak Inperioko jainkoeei kultu publikoa emoteko.
Enperadore batzuk euren buruei be kultu hori eskatzen eben. Etxeetan be
baegozan santutegi edo altare txikiak, etxe eta familiako jainko zaindariei
kultua emoteko.
3.- Gizarte ezbardintasunak
itzelak ziran. Gitxiengo batek luxuzko bizimodua eroaten eban bitartean,
gehiengoa pobrezian bizi zan, miserian. Zergak eta burokraziaren ustelkeria
ziran arrazoia. (gogoratu Lk 16,19-31).
Alkarrizketarako:
Begiratu gure munduari. Inguruan
zelako egoera bizi dogu politika, gizarte, ekonomia eta erlijio mailan.
Mateoren sasoikoaren antzik badauka?
2.- Ebanjelioa
Mateok dakarrenez
Ebanjelista bakoitzak irudi bat
dauka. Mateo agertzen jaku hegoak dituan gizaki bat legez. Zergaitik? Jesusen
giza genealogiagaz hasten dalako bere ebanjelioa: Jesus, Mesias, Dabidek seme,
Abrahamen seme (Mt 1,1), Jainkoaren seme (Mt 1,18-25).
Grekeraz idatzia izan zan, 80-90urte
inguruan, behar bada Inperioko uri nagusi bat zan Siriako Antiokian.
Bere alkartea judu izandako
kristauaz osatua dirudi hiru arrazoi honengaitik:
-Idazteunak ezagutzen dabez.
-Judaismo ofizialagaz gatazkan
dagoz.
-Mundu paganotik datozen
kristauei zabaltzen doaz astiro astiro.
Alkarrizketarako:
Bilatu zure Biblian Mateoren
ebanjelioaren egitura eta sail bakoitzeko ezaugarriak.
3.- Nor da Jesus? Mateok
dakarrenez
1.- Mesias da
Jesus
Jesusen sasoian mesias politiko
eta erlijioso bat itxaroten zan, hau da, Jainkoak igurtzia edo gantzutua bere
herria eroateko barriztatze erlijioso eta erabateko askapenera. Itxaroten
zanaren aldean, oso Jesus Mesias ezbardina aurkezten deusku Mateok.
2.- Jainkoaren Seme da Jesus
Jesusen sasoian, seme izatea
aitaren gurari oso-osorik betetzea zan, bere nahiak gorde, lanbidea be bai. Jesusek
Jainkoari “aita” deitzen deutso, zeruko bere Aitaren nahia bete gurean bizi da
beti.
3.- Jaun Berbiztua da Jesus
Mateok hau argi
dauka: Jesus da Jaun berbiztua, alkartearen erdian dagoena eta laguntzen
deutsona. Arazoen erdian, hau jakiteak konfiantza eta indarra emoten deutsoz,
ebatziak hartzeko orduan argitu eta lan misiolarian suspertu eta adoretu.
Alkarrizketarako:
Zer dino jendeak Nazareteko
Jesusi buruz? Zer dinot nik, nire berba eta niri bizitzaz, nor da Jesus
niretzat?
4.- Jesusen
jarraitzaileen alkartea
→ Jainkoaren erregetzara deitzen
dau Jesusek
Ordutik hasi
zan Jesus iragartzen: “Bihotz-barritu zaiteze, hurrean da-eta zeruetako
erreinua (erregetza)” (Mt 4,17).
→ Eta bere inguruan ikasle talde
bat batzen dau
Jesusek esan
eutsen: “Zatoze neugaz eta giza arrantzale egingo zaituet” (Mt 4,19).
→ Jesusen dei hau
onartzen dabenek osatzen dabe benetako eta egiazko Israel
Jainkoaren
erreinua (…) frutua atarako deutson herri bati emongo jako (Mt 21,43).
→ Talde hau da Israel barri
misiolaria, Jesusen lana jarraitzeko zeregina daukana
Zoaze eta egin herri guztiak
nire ikasle (Mt 28,19-20).
→ Talde hau alkarte bat da,
zeruetako Aitaren nahia betetzen daben seme-alaba eta senideen alkartea.
Jainkoaren nahia bost hitzaldi handitan adierazten da:
Mt 5-7; 10; 13; 18; 24-25
Alkarrizketarako:
Bost hitzaldietatik aukeratu
bat. Astiro irakurri eta otoitz egin beragaz. Zer eskatu deust? Ze argi emon
deust? Zertan adoretu nau?
5.-
Zeruetako erreinua
Jesusen sasoian mundu judeguak
Jainkoaren erreinua edo erregetza etortzea itxaroten eban. Yahve bera
bat-batean sartuko zan historian, indartsu eta agintez betea, bere
herriarentzat bake eta justizia aldi bat ezartzeko.
Une hori heldu dala iragarten
dau Jesusek. Baina Jainkoa ez da itxaroten eben justizia ezartzen dauena, Aita
on baten modukoa baino: “harek gaiztoentzat eta zintzoentzat ataratzen dau
eguzkia” (Mt 5,45), errukiz beteriko aita lakoa baino, bere agintea
parkatuz agertzen dauena, holan senide arteko parkamen mundu bat sortuz (Mt
18,21-35).
Erreinua opari bat da, itzelezko
pozaz hartzen ustebakoa. Parabolen bitartez egingo dau berba Jesusek berari
buruz (Mt 13). Parabolatan erreinua eguneroko gauza txiki hauskorrakaz
konparatzen da: hazia, legamia, altxorra… Esperantzaz eta etorkizun barriaz
egiten deuskue berba. Erreinuaren aurrean di-da egin behar dogu.
→ Bai baina oraindino ez.
Alkarrizketarako:
Jesusek erreinua zelan itxaron
behar dogun be azalduko deusku. Begira Mt 25 eta aukeratu hiru paraboletatik
bat. Zer dinosku? Zer eskatu deust? Ze argi emon deust? Zertan adoretu nau?
6.- Nor da
ikaslea Mateoren ebanjelioan?
→ Bere Jaunaren amaiera berdina
berari be etorri ahal jakola jakin arren, berari leiala dana.
Ikaslea ez da
irakasle baino gehiago (Mt 10,24.26.28).
→ Erreinua berbaz eta egintzaz
iragarten dauena.
Beraz, nire
berba honeek entzuten eta betetzen dituana… (Mt 7,24-25).
→ Zeruetako Aitaren nahia egiten
dauena.
Izan be, zeruko
nire Aitaren nahia egien dauana, horixe dot Nik anaia eta arreba eta ama (Mt
12,50).
→ Jesus Mesias, Jainkoaren Seme
eta Jaun berbiztu lez onartzen dauena.
“Eta Ni zeuekin
izango nozue egunero munduaren azkenera arte” (Mt 28,20).
→ Ikasleen alkartean bizi dana
seme-alaba eta senide legez.
Zuek guztiok senideak zarie (Mt
23,2.12).
Alkarrizketarako:
Bost puntuotan ez dira amaitzen
ikaslearen ezaugarriak Mateoren ebanjelioak dakarrenez. Ausartzen al zara beste
ezaugarriren bat sartzen?
No hay comentarios:
Publicar un comentario