Bedia |
Lemoakoa parrokian amaitzen da, eta bertan hainbat antzezlek Erregeen gurtza Jesus Umeari agertzen dabe.
Batan batek laguntzeko aukerea baleuko, jarri hartuemonean parrokiako ordezkariekaz lehenbaitlehen!
Bediako ibilaldia frontoian amaituko da aurten, sasoi hartako Belen herria ere agertuz. Frontoia erre zala eta, ezin erabili ihaz, aurten hartara itxuliko dira. Ekialdetik Magoen email bat jaso dogu, eta holan dino:
Astelehenean egingo dogu bisitea Bediara. 6retatik aurrera txokolatea plazan eta erregeei itxaron. Traktorean etorriko dira plazara. Aurten be hutsik egin barik erregeak Bediara etorriko dira eta Jesus umea gurtzera joango dira. Ume guztiek aukera eukiko dabe erregeakaz egoteko.
Zorionak eta urte barri on! Ondo-ondo hasi urte barria, bateria kargauta.
Jarri ditugun argazkiak lehengo urteetakoak dira. Aurtengoak jaso eta berehala eskeiniko deutsueguz.
Txalogarria benetan egiten daben ahalegina. Zorionak!
Lemoa |
Igorre |
Dima |
Errege magoak ez dira gurasoak, gu geu gara
Epifania jaia (2016-01-06)
Lehenengo
ebanjelioaren idazleak (Markosenak), segur aski Siriako Antiokian bizi denak,
urteak daramatza esperientzia oso berezi bat bizitzen: Jesus judua den arren,
judu gehienek ez dute onartu Mesiastzat; bitartean, gero era handiagoa da
kristau-elkarteko egiten diren paganoen kopurua. Zenbait jendek, era gizatar
huts bezala har lezake gertaera arraro hau: konbertitzen diren paganoak
pertsona otoizlari dira, juduen sinagogari oso atxikiak, baina ez dira
animatzen erdainkuntzaren azken urratsa egitera; aldiz, kristauek ez diete
eskatzen erdainkuntzarik eliztar bihurtzeko.
Mateok, ordea,
Jainkoak paganoei egindako errebelazio bezala hartu nahi du gertaera hau. Hori
adierazko, ideia ikusgarri bat otu zaio: errebelazio hori Jesusen haurtzarora
aurreratzea; horretarako kontakizun batez baliatu da; ez genuke historikoki
hartu behar, baizik Eguberritako lehen ipuintzat. Ipuin eder-ederra eta teologi
sakontasun handikoa. Eta ez dadila inor ere eskandaliza honekin. Seme
hondatzailearen eta samariar onaren parabolak ere ipuintxoak dira, baina milaka
benetako historiak baino jende gehiago aldarazi dute.
Izarra
Antzinakoak
konbentziturik zeuden pertsonaia handi baten jaiotza edota munduan aldaketa
garrantzizko bat, beti iragarri ohi zela izar bat agertuz. Origenesek idatzi
zuen III. mendean:
«Erreparatu ahal izan da, lurrean gertatu izan diren
gertaera handietan eta aldaketa handietan beti agertu izan direla mota honetako
astroak, iragartzen zituztenak iraultzak inperioan, gerlak edo bestelako
gorabeherak mundua nahaspilatzeko gai zirenak. Nik neuk irakurri ahal izan dut
Keremon estoikoaren Kometen tratatuan,
inoiz agertu izan direla horrelakoak aldekoa den gertaera baten aurreko
egunetan; horretaz adibide ugari ematen dizkigu» (Contra Celso I, 58 eta hur.).
Beste herri batzuek
pentsatzen zutenera jo gabe, Bibliak iragarri du aterako dela Jakoben izarra,
beraren boterearen sinbolo (Zen 24,17). Pasarte hau Mesias agertzearekin
erlazionatu ohi zuten.
Ona: magoak
Esandakoarekin bat,
Israelen inor ez zen harrituko izar batek Mesiasen jaiotza iragarri izan balu. Honetan
datza Mateoren berezitasuna: Mesiasen jaiotza iragarri duen izarra Judatik
urrun agertu izatean. Alabaina, jende arruntak ez ditu gauak zerura begira
pasatzen, ez du ulertzen ere gauza handirik astronomiaz. Zeinek bereizi ahal
izango du izar hori? Garaiko astronomo batzuek, ekialdeko magoek.
«Mago» izena, lehen
mendean, pertsona oso desberdini ematen zitzaien: pertsiar apaizei, naturaz gaindiko
ahalak zituztenei, erlijio berrien hedatzaileei, eta kalakariei. Gure testuan,
ekialdeko astrologoei dagokie, juduen historia sakon ezagutzen dutenei. Ez dira
errege. Datu hau geroagoko legendako ipuina da, gero ikusiko dugunez.
Gaiztoa: Herodes, apaiz nagusiak eta lege-maisuak
Kontakizuna, txit
xumea, benetako harribitxi literarioa da. Hasiera, irakurle judu batentzat,
dramatikoa da. «Jesus Judako Betleemen jaio zen Herodes erregearen garaian».
Mateok bere ebanjelioa idatzi duenean, laurogei urte badira errege hau hil
zela. Baina bizirik jarraitzen du juduen oroimenean egin zituen
eraikuntzengatik, agertu zituen beldurragatik eta krudeltasunagatik. Botereari
atxikitzearen eta galtzeko beldurraren kasu patologiko bat da Herodes; bere
semeak eta Mariamme emaztea hiltzeraino eraman zuen horrek. Jesusen jaiotzaren
berri jakiten badu, nola erreakzionatuko du lehiakide horren aurrean? Jakiten
badu, hil egingo du.
Jainkoaren trikimailu probidentzial bat
Eta erarik
ustekabeenean jakingo du, ez polizia isilekoak esanik, baizik pertsonaia
inozente batzuen ahoz. Kontatzeko trebetasun harrigarriz idatzi du Mateok. Ez
dizkigu aurkeztu magoak Ekialdean zeudenean, zeruari eta izarrei erreparatzen.
Alde batera utzi ditu, bai izarra aurkitu izana, bai egin duten bidaia luzea.
Izarrak gidatzen
ahal zituen Betleemera, zuzenean; orduan, ordea, ez zen nabarmenduko
kontrastea, magoen eta judu-agintari politiko eta erlijiosoen artekoa. Erraza
da aterabidea. Unerik desegokienean ezkutatu da izarra, helmugara iristeko bederatzi
kilometro bakarrik falta zaienean, eta Jerusalemen sartu beharra izan dute
magoek.
Iritsi orduko,
xalotasunik handienaz bota dute galderarik konprometigarriena: «Non da jaio
berria den juduen erregea? Haren izarra ikusi baitugu eta hura adoratzera baikatoz».
Leherkari bat Herodesentzat.
Kontrastea
Eta horrela jaio da
erdiguneko eszena, guztiz garrantzizkoa Mateorentzat: Herodesen izua eta
apaizei eta lege-maisuei kontsulta. Bat-batekoa izan da erantzuna: «Betleemen,
horrela iragarri baitzuen Mikeas profetak». Herodesek berri eman die magoei eta
hauek badoaz. Baina bakarrik doaz. Hau nahi du azpimarratu Mateok. Judu-agintari
politiko eta erlijiosoen artean inor ez da kezkatu Jesusi omen egiteaz.
Ezagutzen dute Biblia, ezagutzen dituzte erantzun guztiak jainkozko problema
guztiez, baina fedea falta zaie. Magoek bidaia luzea eta ez-erosoa egin dute;
judu horiek, aldiz, ez dira gauza izan bederatzi kilometroko pasiera bat egiteko. Mesias hasieratik beretik ukatu
du bere herriak, geroago gertatuko dena iragarriz.
Magoak ez dira
harritu, ezta desanimatu ere. Bideari ekin orduko, izarra berragertu eta pozez
bete dira. Iritsi dira etxera, omen egin diote eta eskaini dizkiote beren
dohainak. Erregalu hauek, antzinatik, era sinbolikoan hartu izan dira: erregetza
(urrea), jainkotasuna (intsentsua), hilobia (mirra). Segur aski, antzinako
Ekialdean balio handia zuten eskaintzak bakarrik ditu Mateok buruan. Amets
batek libratu ditu magoak Herodesen sarean erortzetik.
Errege magoak ez dira gurasoak, gu geu gara
Norbaiti, agian,
pasadizoaren interpretazio oso arrazionalista irudituko zaio hau guztia, eta
errege magoak ez direla existitzen jakin duen haurra bezala senti daiteke. Pena
senti genezake, baina errealitatea onartu behar da. Nolanahi ere, nahi duenak
interpreta lezake kontakizuna historikoki, baina Mateoren zentzu teologikoa ez
galtzekotan. Hasieratik beretik egin zion uko Mesiasi bere herriak; paganoek,
berriz, onartu zuten. Elkarteak ez du harritu behar judu-agintariak uko egiten
jarraitzen dutela ikustean, bitartean pagano asko konbertitzen delarik.
Izarraren mitifikazioa
Izarrak beti eragin
izan du arreta, eta postu nagusia izaten du gure jaiotzetan. Mateok, hasieran,
era sinplean aurkeztu du, magoek esatean: «haren izarra irteten ikusi dugu».
Alabaina, II. mendean jadanik, Santiagoren
protoebanjelioak handitu egin du izar hori tamainaz eta argitasun-indarrez:
«Astro guztien artean hain distira biziko izarra ikusi dugu, non denak
estaltzen baititu ikusezin uzteraino». Eta Haurtzaroko
armeniar liburuak dio, bidaiak iraun zuen bederatzi hilabetetan izan zutela
magoek izarra bidelagun.
Garai modernoan bi
astroren konjuntzioaz (Jupiter-en eta Saturno-ren artean, K.a. 7/6. urtean hiru
aldiz gertatuaz) azaldu nahi izan da gertaera, edota kometa bat agertu izanaz
(txinatar astronomoek atzemana K.a. 5/4. urtean). Zorakeria da hau eta zentzugabea.
Aski da izarrak egin duen bideari erreparatzea. Ekialdean agertu zaie, eta
Jerusalemdik irtetean berragertu, haurra dagoen leku gainean gelditzeko.
Gidatzen hasi delarik, zergatik ez du egin bide osoan, Haurtzaroko armeniar liburuak dioen bezala? Eta nolatan geldi
daiteke izar bat sehaska baten gainean? Jainkoarentzat «ez da ezinik», baina muga
batzuen barruan betiere.
Magoen kopurua eta izenak
Haurtzaroko armeniar liburuak
(IV. mende azkenekoak) dio: «Bat-batean, Jaunaren aingeru bat presaka joan zen
pertsiarren lurraldera, errege magoei adieraztera haur jaio berria adoratzera
joan zitezen. Eta hauek, bederatzi hilabetez izar batek gidatuak izan ondoren,
iritsi ziren helmugara Birjina erdi zen mementoan… Eta errege magoak hiru anaia
ziren: lehena, Melkon (Meltxor), pertsiarren gain errege izan zena; bigarrena,
Baltasar, indiarren gain errege izan zena, eta, hirugarrena, Gaspar, bere
jabetzan arabiarrak eduki zituela». Mateorentzat, funtsezko datua da ez direla
juduak, baizik atzerritarrak.
Justinoren (K.o.
100-164) arabera, Arabian dute jatorria. Ondoren, Pertsia nagusitu da. Kopuruari
dagokionez, siriar elizak hamabi aipatzen ditu.
Kontrastea lehen irakurgaiaren eta ebanjelioaren artean
Ematen du,
liturgiak Isaiasen liburuan (60,1-6) iragarria bete izana ikusten duela
gertakizun honetan.
Jaiki, Jerusalem,
badator-eta zure argia:
Jaunaren aintza
zure gain ageri da!
Ikus, ilunpean dago
lurra, gau beltzean herriak;
zure gain, ordea,
Jauna ageri da, haren aintza zure gain nabari.
Zure argirantz joko
dute herriek, zure egunsenti-distirarantz erregeek.
Begira ingurura eta
ikus: seme-alaba guztiak zuregana datoz, bildurik:
urrutitik datoz
zure semeak, besoetan dakartzate zure alabak.
Hura ikusiz,
distiratsu jarriko zara,
bihotza pozez
lehertzeko zorian;
zuregana bilduko
dituzte urrutiko herrien altxorrak,
zuregana ekarriko nazioen
ondasunak.
Gamelu ugariz
beteko zara,
Madiango eta Efako
karabanak etorriko dira,
baita Sabako guztiak
ere,
urrea eta
intsentsua ekarriz
eta Jaunaren
egintza goresgarriak hots eginez.
Alabaina,
kontrastearena da erlazioa. Isaiasengan, Jerusalem da protagonista, Jainkoaren
aintzak distira dagi haren gainean eta hara dakartzate herri paganoek beren
seme-alabak, judu erbestetuek beren aberastasunez beteko dute, intsentsuaz eta
urrez. Ebanjelioan, berriz, protagonista ez da Jerusalem; Jainkoaren aintza,
Mesias, Betleemen agertu da, eta hara doaz, azkenean, magoak. Jerusalem
igarobide hutsa da, eta Mesiasen arerioen bizileku: Mesias hil nahi duen
Herodesena, eta ezikusiarena egiten dioten lege-maisuena eta apaizena.
José Luis Sicre
No hay comentarios:
Publicar un comentario